به گزارش تجسمی آنلاین، دهمین لایو «نهاد» خانه هنرمندان ایران با موضوع ماهیت و کارکرد خانه‌ها و انجمن‌های هنری یکشنبه ۲۱ آذر در صفحه اینستاگرام خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در این نشست نیکنام حسینی‌پور مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیشکسوت به عنوان مهمان و آسیه مزینانی به عنوان مجری و کارشناس برنامه حضور داشتند.
نیکنام حسینی‌پور مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیشکسوت در ابتدای این برنامه درباره سابقه تأسیس این مؤسسه بیان کرد: بحث تکریم هنرمندان در ایران سابقه‌ای طولانی دارد اما بعد از انقلاب به هر حال مسائل معیشت و جسمی هنرمندان پیشکسوت پیش آمد و بحث تکریم هنرمندان مطرح شد. تصمیم گرفته شد تا برای هنرمندان مقرری‌هایی تعیین شود و حدود ۴۰۰ هنرمند شناسایی شدند. این تکریم‌ها ابتدا درباره افراد مشخصی بود تا این که در سال ۸۵ اساسنامه مؤسسه هنرمندان پیشکسوت توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب و شرح وظایف و ارکان مؤسسه مشخص شد. به دلیل این که‌شان شورای عالی انقلاب فرهنگی ساختار‌سازی نیست بنابراین مؤسسه هنرمندان پیشکسوت به بنیاد رودکی وابسته شد تا مسأله قانونی نداشته باشد. این مؤسسه تا سال ۹۱ هنوز تأسیس نشده بود تا این که در شهریور ماه این سال‌ایده راه‌اندازی آن شکل اجرایی به خود گرفت. آقای عظیمی به مدیرعاملی این مؤسسه منصوب شدند و کم کم هنرمندان را عضو کردند.
وی افزود: مؤسسه هنرمندان پیشکسوت شاید تنها مؤسسه‌ای است که از همه رشته‌های فرهنگی و هنری عضو دارد. شرایط عضویت آن نیز بالای ۶۰ سال و صاحب سبک بودن هنرمند است که البته دومی به سادگی قابل تشخیص نیست. در ادامه روند فعالیت مؤسسه این شرط به هنرمندانی که نشان درجه یک هنری داشته باشند تغییر کرد. در حال حاضر مؤسسه ۷۶۰ عضو دارد که ۶۵۰ هنرمند آن در تهران و مابقی در سایر استان‌ها سکونت دارند و در این سال‌ها مؤسسه تلاش کرده است خدمات رفاهی، معیشتی و پزشکی زیادی را به هنرمندان ارائه کند.
آسیه مزینانی در ادامه پرسید چه شورا‌هایی شرایط هنرمندان برای مراقبت و حمایت را در سنین کهنسالی‌شان تأیید و فیلتر‌های این تأیید چه کمکی به انجام این تصمیم می‌کند؟
حسینی‌پور در پاسخ گفت: در ذیل مجموعه وزارت ارشاد به جز مؤسسه هنرمندان پیشکسوت، صندوق اعتباری هنر نیز این حمایت را مدنظر قرار دارد که هنرمندان جوان نیز عضو این صندوق هستند. اما ما در مؤسسه هنرمندان پیشکسوت علاوه بر خدمات مالی و پزشکی تجربه‌نگاری از این عزیزان را در نظر داریم. ممکن است بسیاری از هنرمندان تجربه‌های آکادمیک نداشته باشند و باید شرایطی برای ثبت تجارب آن‌ها را فراهم کرد. لازم است در این حوزه‌ها فیلتر‌هایی وجود داشته باشد و شاخص‌ها را مشخص کرد. چنانچه در بسیاری از مؤسسات و نهاد‌ها نظیر خانه هنرمندان ایران نیز چنین شاخص‌هایی لحاظ می‌شود. من معتقدم باید مؤسسه هنرمندان پیشکسوت باشگاهی برای حمایت از هنرمندان شاخص ما باشد و باید نوع خدمات را برای هنرمندان مختلف بسته به جایگاهشان طبقه‌بندی کرد و این باید توسط تشکیل شورا‌هایی که این شاخص‌ها را تعیین می‌کند، مشخص شود.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر هنرمندی از دریافت درجه یک هنری اجتناب کرده باشد، مؤسسه هنرمندان پیشکسوت چه اقدامی در جهت شناسایی و حمایت از او دارد؟ توضیح داد: ما در این زمینه به شناسایی می‌پردازیم و برای مثال محمد بهرامی از گرافیست‌های خوب کشور یکی از این عزیزان هستند که ما پیگیری کردیم تا عضو مؤسسه شوند. یا برای مثال استاد عبدالملکیان به دنبال کسب درجه یک هنری نبودند اما برای عضویت‌شان اقدام کردیم. اخیراً در زنجان نیز هنرمندانی را شناسایی کردیم. سیاست وزارتخانه بر سخت‌گیری در اعطای این درجه هنری است و طبق آیین‌نامه مؤسسه هنرمندان پیشکسوت کسی که این درجه را نداشته باشد نمی‌تواند عضو مؤسسه باشد اما تبصره‌ای هم داده‌ایم که افراد فاقد این درجه نیز با تأیید شورای تشخیص ما بتوانند تحت پوشش مؤسسه هنرمندان پیشکسوت قرار بگیرند. این طرح در پایان دولت گذشته مطرح شده است و در این دولت نیز در حال پیگیری است.
مزینانی در ادامه درباره ساختار مؤسسه حمایت از هنرمندان پیشکسوت پرسید.
حسینی‌پور گفت: این مؤسسه طبق ساختار یک اساسنامه و به دنبال آن یک هیأت امنا دارد. بخشی از آن حقوقی است و نمایندگان سازمان‌های فرهنگی و هنری از نماینده سازمان صداوسیما گرفته تا وزارت کار و حوزه هنری در آن حضور دارند. علت حضور این نمایندگان کمک آن‌ها برای استفاده از ظرفیت سازمان‌های زیرمجموعه‌شان به نفع مؤسسه است اما در عمل هیچ اتفاقی نیافتاده است و همه بار بر دوش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. در سال ۹۹ اقداماتی برای اصلاح اساسنامه صورت گرفت تا اشکالات حقوقی نهاد‌های نظارتی برطرف شود. مصوباتی توسط هیأت امنا و شورای هنر وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گرفت تا مؤسسه از ذیل بنیاد رودکی به ذیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتقال یابد. استدلال هم این بود که این مؤسسه صرفاً هنرمندان رشته‌های تجسمی را تحت پوشش ندارد. این مسأله به جریان افتاد و با استقرار دولت جدید فعلا متوقف مانده است و پیگیر هستیم که دوباره به جریان بیافتد. خوشبختانه در دولت جدید نیز این انگیزه وجود دارد تا هم ساختار مؤسسات وابسته چابک‌تر شده و هم جلوی موازی‌کاری‌ها گرفته شود.
مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیشکسوت درباره هیأت مدیره نیز گفت: این هیأت شامل ۵ هنرمند در حوزه‌های موسیقی، سینما و تئاتر، مدیرعامل بنیاد رودکی و مدیرعامل صندوق اعتباری هنر است. مدیرعامل نیز می‌تواند از میان اعضا یا فردی غیر از آن‌ها انتخاب شود. هیأت مدیره نیز توسط هیأت امنا تعیین شده و هر سه سال یکبار تغییر می‌کند.
مزینانی در ادامه درباره رابطه مؤسسه با خانه‌ها و انجمنها پرسید. نیکنام حسینی‌پور در این باره گفت: معتقدم در ایران نیاز به وجود یک نظام صنفی فرهنگ و هنر داریم. اقداماتی در دولت قبل برای تشکیل آن صورت گرفت اما این نظام به وزارت کار متصل می‌شد. اما‌شان هنرمند که نیروی فکری و پیش برده جامعه است ایجاب می‌کند این نظام در ذیل وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شود. این رابطه در حال حاضر بین مؤسسه با خانه‌ها و انجمنها وجود دارد اما سامان‌مند نیست و شاید بیشتر شخصی است. ما سعی کرده‌ایم این تعامل را برای رفع مشکلات داشته باشیم اما برای نظام‌مند کردن این رابطه نیز لازم است کلان‌تر تصمیم گرفته شود و مؤسسه خود به تنهایی تصمیم‌گیرنده نیست.
مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیشکسوت درباره بودجه این مجموعه توضیح داد: بودجه اصلی در وزارت فرهنگ و ارشاد تعریف شده است اما در تعامل با سایر سازمان‌ها و نهاد‌ها نظیر شهرداری و... کمک‌هایی را جلب می‌کنیم. البته این کمک‌ها موردی‌اند و به صورت ثابت تعریف نشده‌اند.
وی ادامه داد: در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ متأسفانه بسیاری از سرمایه‌های فرهنگی و هنری خود را به واسطه کرونا یا بیماری و کهولت سن از دست دادیم و ۴۰ نفر از اعضای مؤسسه از میان ما رفتند. خدا را شکر که مدتی است با انجام واکسیناسیون میزان مرگ و میر تا حد زیادی پایین آمده است. در شرایط کرونا کم‌کاری هنرمندان باعث شد تا شاید کمی دچار افسردگی شوند و ما از آبان ماه برگزاری جشن تولد هنرمندان را دوباره از سر گرفتیم. در کنار آن تجربه‌نگاری را در دستور کار قرار داده‌ایم و کتب، فیلم‌های مستند و پادکست‌هایی در دست چاپ یا انتشار و پخش است. همچنین پیشنهاد داده‌ایم که اگر پیشکسوتان می‌توانند به تولید هنر بپردازند، همچنان به این روند ادامه دهند. در عین حال در نظر داریم تا این تمرکز صرفاً بر حمایت از هنرمندان ساکن تهران نباشد. بلکه روند شناسایی هنرمندان پیشکسوت در سایر شهر‌ها نیز هم توسط خود ما هم به همت ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها ادامه دارد. اما این حمایت‌ها نباید صرفاً توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت بگیرد بلکه سایر نهاد‌ها نیز باید پای کار بیایند.
حسینی‌پور همچنین خاطر نشان کرد: مؤسسه حمایت از هنرمندان پیشکسوت خود را عضوی از خانواده هنرمندان می‌داند اما من معتقدم هنوز خدمات ما برای حفظ کرامت هنرمندان کافی نیست و نیاز است ذیل وزارت فرهنگ، سازمان تبلیغات اسلامی، صداوسیما و... هم‌افزایی بیشتری ایجاد شود. امروز شاخه‌های بین رشته‌ای زیادی در حال شکل‌گیری است و زمانه جدید می‌طلبد هنرمند نسل جدید حوزه جامع‌تری را ببیند و معرفتی را دریابد که در واقع آن است که او را به هنرمند واقعی تبدیل می‌کند. همچنین به احترامی که توصیه اخلاقی و دینی است و در مورد پیشکسوتان و بزرگ‌تر‌ها توصیه شده است باید قائل باشیم. امیدواریم هیچ وقت غم فقدان هنرمندی را نبینیم.