به گزارش تجسمی آنلاین ، نشست هم‌اندیشی دبیران ادوار جشنواره هنرهای تجسمی فجر با حضور محمود شالویی، هادی مظفری، سید عباس میرهاشمی، عبدالرحیم سیاهکارزاده، اردشیر میرمنگره و احسان آقایی در موزه هنرهای معاصر برگزار شد.
در این نشست محمد علی رجبی، ابراهیم حقیقی، جمشید حقیقت‌شناس، امیر عبدالحسینی، امیر راد، مسعود زنده‌روح‌کرمانی، مجتبی آقایی، علی‌اشرف صندوق‌آبادی و جمال عرب‌زاده به‌عنوان دبیران کل یا دبیران هنری سیزده دوره گذشته جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور داشتند.
محمود شالویی، سرپرست معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به شکل‌گیری جشنواره هنرهای تجسمی فجر گفت: جشنواره هنرهای تجسمی فجر در سال ۱۳۸۷ که مسئولیت اداره کل هنرهای تجسمی را داشتم راه‌اندازی شد و آیین‌نامه این جشنواره با مشارکت تعدادی از هنرمندان تجسمی تدوین شد. رویکرد و نگاه این بود که جشنواره با توجه به محتوای عمیق و در راستای انقلاب اسلامی با مشارکت و تعامل هنرمندان و حرفه‌ای برگزار شود. اگرچه عده‌ای تصور می‌کردند جشنواره تجسمی فجر با هدف جایگزینی دوسالانه‌ها طراحی شده است اما اصلاً قرار بر این نبود و اهداف و نحوه اجرای جشنواره فجر و دوسالانه‌ها متفاوت است و در این سال‌ها نیز دوسالانه‌ها و جشنواره فجر برگزار شده‌اند.
سرپرست معاونت هنری افزود: یک جشنواره زمانی می‌تواند با کیفیت و حرفه‌ای برگزار شود که همه اختیارات به برگزارکنندگان سپرده شود و جشنواره بر اساس آیین‌نامه موجود و با در نظر گرفتن مسائل تخصصی برنامه‌ریزی و اجرا شود.
هادی مظفری، مدیرکل هنرهای تجسمی هم در این نشست گفت: دوستان حاضر در این جلسه در دوره‌ای که مسئولیت جشنواره به عهده آن‌ها بوده است از جزئیات آن با خبر بودند و در دوره‌های بعد هم به عنوان عضو شورای سیاستگذاری روند آن را رصد کرده‌اند. در جشنواره هنرهای تجسمی فجر چندین خانواده زیر یک سقف قرار می‌گیرند و رشته‌های مختلفی که گاه تفاوت‌های جدی میان آن‌ها وجود دارد وقتی پای جشنواره به میان می‌آید با یکدیگر هماهنگ می‌شوند.
مظفری ادامه داد: در دوره‌های مختلف این جشنواره شاهد رویکرد‌های متفاوتی بودیم. زمانی رشته‌های هنری تفکیک شده بود و بعد از آن این مسأله مطرح شد که در دنیای امروز فاصله هنر‌ها از بین رفته است و همه آن‌ها باید در کنار همدیگر قرار بگیرند. اما برخی رشته‌های هنری با توجه به مشخصه‌های آن‌ها بار دیگر جدا از هم در جشنواره حضور داشتند. شاید دیدن این تغییرات از دور باعث شود که عده‌ای گمان کنند این جشنواره نقشه راه ندارد، اما وقتی در یک خانواده هنرهای مختلف دور هم جمع می‌شوند و هنرمندان آن‌ها باید اقناع شوند، به راحتی نمی‌توان در مورد این مسأله نظر داد و برای هر سؤال پاسخ‌های زیادی وجود دارد.
مظفری افزود: نمی‌توان توقع داشت که این جشنواره مسئولیت بخش‌های مختلف را بر عهده داشته باشد و همه خواسته‌های جامعه تجسمی را پاسخ دهد، با این‌حال جشنواره به میزانی که گنجایش دارد باید تلاش کند تا بهترین‌ها را برای هنرمندان فراهم کند.
سیدعباس میرهاشمی، دبیرکل چهاردهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر نیز در ادامه این نشست گفت: از روزی که عهده‌دار این مسئولیت شدم مروری کلی بر ۱۳ دوره گذشته جشنواره کردم تا ببینم در کدام بخش‌ها توانسته‌ایم برای هنرهای تجسمی آورده داشته باشیم. در مجموع احساس کردیم تلفیقی از دو نگاه متفاوت تک‌رشته‌ای و میان‌رشته‌ای می‌تواند در این دوره پاسخگو باشد و بر همین اساس در فراخوان این دوره جشنواره هم رشته‌ها را به صورت تفکیک شده اعلام کردیم و هم بخش کیوریتوریال را ایجاد کردیم تا بتوانیم بحث میان‌رشته‌ای را بهتر دنبال کنیم. با افتخار می‌گویم که در بخش‌هایی از جشنواره دقیقاً جا پای دوره‌های قبل گذاشتیم، زیرا احساس کردیم قدم خوبی برداشته شده بوده و حالا باید آن را دنبال می‌کردیم.
میرهاشمی ادامه داد: ما نیازمند این هستیم که ابعاد مختلف جشنواره هنرهای تجسمی فجر و نحوه تعامل آن با دوسالانه‌ها و جشنواره هنرهای تجسمی جوانان تبیین شود. در این صورت می‌توانیم قدم‌های خوبی برداریم و فرصتی فراهم کنیم که اثر هنری و هنرمند به خوبی دیده شوند. در این میان حضور استان‌ها را در جشنواره تقویت کردیم و با برنامه‌ریزی‌های متعدد سعی کردیم استان‌ها با همه توان در جشنواره حضور داشته باشند. این جلسه را گشایشی می‌دانم که در جمع‌های دیگر راهنمایی بیشتری از دوستان بگیریم تا شاهد اتفاقات خوبی در حوزه تجسمی باشیم.
در ادامه جلسه دبیران دوره‌های گذشته به بیان نظرات خود و ارائه راهکار‌هایی برای برگزاری هرچه بهتر جشنواره هنرهای تجسمی فجر پرداختند. موضوعاتی از قبیل رویکرد‌های جشنواره، تقویت هنر معاصر، و برجسته کردن نقاط عطف آیین‌نامه جشنواره، تعیین مخاطبان جشنواره و همراه کردن نهاد‌های دیگر هنرهای تجسمی از قبیل گالری‌ها و انجمنها به بحث گذاشته شد.
محمدعلی رجبی دبیرکل دوره چهارم گفت: نکته مهمی که در اغلب رویداد‌های هنری مورد غفلت قرار می‌کرد این است که دستاورد‌های آن‌ها بررسی نمی‌شود و فعالیت پژوهشی روی آن‌ها صورت نمی‌گیرد. همه جشنواره‌ها و دوسالانه‌ها تنها در مدت برگزاری خود با هنرمندان در ارتباط هستند و در سایر زمان‌ها پیگیر فعالیت‌های هنری نیستند. درحالی‌که باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که در سراسر سال فعالیت‌های هنری و وضعیت هنرمندان رصد شود.
مجتبی آقایی دبیر کل ادوار هفتم تا دهم جشنواره در ادامه نشست گفت: جشنواره هنرهای تجسمی فجر به دلایل مختلف باید بسیار فراتر از آن چیزی که هم اکنون هست باشد. این جشنواره حمایتی را دارد که هیچ رویداد دیگری در حوزه هنرهای تجسمی ندارد. این جشنواره فرصت خیلی خوبی با داشته‌ها و سرمایه‌های زیاد است و برای استفاده از آن‌ها نیاز به یک‌مانیفست درست و اثربخش دارد.
آقایی گفت: در نامگذاری جشنواره نیز باید دقت کنیم و همچنین باید بدانیم که با چه گونه از مخاطب در ارتباط هستیم واژه هنرهای تجسمی برای مردم بسیار نامأنوس است و آن‌ها متوجه نمی‌شوند که در این جشنواره قرار است چه چیزی را ببینند. نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که آیا جشنواره را برای قشر نخبه برگزار می‌کنیم یا برای هنرمندان یا برای مردم؟
علی اشرف صندوق آبادی دبیرکل دوره سیزدهم جشنواره نیز گفت: به نظر من بازنگری مجموعه سال‌های گذشته این جشنواره ضروری است. باید همه توفیقاتی را که داشتیم یا نداشتیم مرور شود و به سمتی برویم که مسیر را عملیاتی کنیم. این جشنواره جوان است اما باید سرعت کار را با اضافه کردن افرادی که مؤثر هستند و همچنین انجام کار‌های تحقیقاتی بالا ببریم.
ابراهیم حقیقی دبیر کل دوره‌های یازدهم و دوازدهم جشنواره در ادامه نشست گفت: من نمی‌خواهم آرمان‌گرایانه صحبت کنم زیرا همه آرمان‌ها در آیین‌نامه جشنواره موجود است، اما همیشه سلیقه جمعی و شرایط بیشتر تعیین‌کننده است. در دوره‌های مختلف بخش‌هایی از آیین‌نامه اجرا نشده است اما در آنچه که اجرا شده باید ضعف‌ها را ببینیم و نقاط قوت را شناسایی کنیم تا این جشنواره جوان را برای آینده بهتر تربیت کنیم. بخش مسابقه و رقابت یعنی طوبای زرین مهمترین بخش جشنواره است که برای هنرمندان جوان ایجاد انگیزه می‌کند.
حقیقی افزود: به نظر من مخاطبان این جشنواره بیشتر هنرمندان و هنرجویان هستند و به ندرت می‌بینیم که مردم عادی از آن بازدید کنند. حضور پیشکسوتان هم می‌تواند از طریق گالری‌ها در جشنواره اتفاق بیفتد. البته در سایر جشنواره‌ها نیز همین‌گونه است و به تصور من بیشتر دوستداران فیلم و موسیقی و تئاتر هستند که به جشنواره‌ها می‌روند.
جمشید حقیقت‌شناس دبیر هنری دوره‌های هفتم تا دهم جشنواره گفت: مشکل بزرگ این جشنواره نداشتن یک مکان مناسب است. در طول این سال‌ها هیچ‌کس فکری به حال این مسأله نکرده و ما ناچار هستیم هر سال از میان آثار فراوانی که به جشنواره ارسال می‌شود تنها تعداد اندکی را انتخاب کنیم.
زمانی که من دبیر هنری جشنواره شدم ۱۰رشته با ۱۰دبیر و چندین داور در جشنواره وجود داشت ولی ما شروع به حذف کردیم تا قدرت حرکتمان بیشتر شود. از داوران خواستیم که به جای قضاوت در رشته تخصصی خود در همه رشته‌ها نظر بدهند. فکر می‌کنم مشکل ما در برگزاری هر رویدادی حذف نکردن است، درحالی‌که اگر آنچه را در طول زمان جمع شده است حذف کنیم فضا بازتر می‌شود و بهتر می‌توان کار کرد.
مسعود زنده‌روح کرمانی دبیر هنری دوره‌های چهارم تا ششم در ادامه نشست گفت: جشنواره باید خلوت شود و نباید در آن رشته‌های مختلف وجود داشته باشند، زیرا در هنر معاصر چیزی به نام رشته وجود ندارد. جشنواره باید به سمتی برود که هنر معاصر امروز ایران در آن باشد. چیزی که برگرفته از همه دوسالانه‌ها و جشنواره جوان باشد. به نظر من حکم یک ساله برای دبیر جشنواره هیچ فایده‌ای ندارد زیرا یک نفر باید ۵ سال برنامه‌ریزی کند تا راه مناسب برای جشنواره پیدا شود، درحالی‌که هر دوره آدم جدیدی با‌ایده‌های جدید می‌آید که فرصتی برای عملی شدن پیدا نمی‌کند.
جمال عرب‌زاده دبیر هنری دوره دوازدهم جشنواره گفت: هنرمندان تجسمی به دلیل اینکه وابستگی حرفه‌ای به جشنواره ندارند و همیشه مستقل کار می‌کنند، ممکن است چندان در آن حضور پیدا نکنند. اما باید این جشنواره به عنوان جشن تجسمی در ذهن هنرمندان جا بیفتد. اداره کل تجسمی با رفتن به سمت انجمنها باعث شده است که تا حدودی فاصله‌ها برداشته شود. حرکت صحیح این است که انجمنها و گالری‌ها این جشن را از آن خود بدانند و در آن حضور پیدا کنند. نکته دیگر آنکه جشنواره جوان پتانسیل زیادی دارد و فرصتی برای گسترده شدن جشنواره هنرهای تجسمی فجر است. آثار برگزیده این جشنواره هیچ‌وقت به شکل خوبی نمایش داده نمی‌شوند اما جشنواره فجر فرصت مناسبی برای این کار است.
امیر راد دبیر هنری دوره اخیر جشنواره (چهاردهم) گفت: به نظر من مهمترین مسأله این است که تکلیف ما مشخص شود تا بدانیم در این جشنواره با چه چیزی مواجه هستیم. در ۱۳ سال گذشته هر بار تغییرات جدیدی در جشنواره رخ داده و چیز‌هایی به آن اضافه شده است. امسال تلاش شده که مسأله رسانه محور بودن کم‌رنگ شود تا به مرور به سمت تعریفی از هنر معاصر برویم تا جوانان هنرمند متوجه شوند نگاه دست‌اندرکاران این حوزه نیز به هنر معاصر است. با توجه به اینکه نمی‌توان رسانه محور بودن را به شکل ناگهانی تغییر داد، باید این اتفاق کم‌کم رخ می‌داد و بخش کیوریتوریال فرصت مناسبی برای این کار است.
راد افزود: به نظر من اگر بخش‌های جنبی در جشنواره وجود نداشته باشد بهتر است، زیرا کوچک‌تر شدن جشنواره باعث افزایش کیفیت آن می‌شود. ما برای برگزاری جشنواره نیازمند این هستیم که چند سال فکر کنیم اما اینکه هر سال افراد جدیدی تصمیمات جدید و کوتاه‌مدت بگیرند نتیجه خوبی نخواهد داشت.
اردشیر میرمنگره دبیر هنری دوره گذشته جشنواره (سیزدهم) نیز گفت: تعداد مطالبات جامعه هنری زیاد است و درخواست‌ها و مشکلات زیادی در حوزه هنرهای تجسمی وجود دارد که می‌خواهیم از این جشنواره برای حل همه آن‌ها استفاده کنیم. گرامیداشت هنرمندان پیشکسوت، نمایش آثار شهرستان‌ها، حضور هنر نو و... در یک جشنواره نمی‌گنجد. فکر می‌کنم جشنواره باید به سمت خالص شدن برود و برای بخش‌های دیگر راه‌حل‌های دیگری پیدا شود. امکان ندارد جشنواره فجر همه نیاز‌های جامعه هنرهای تجسمی را رفع کند و در سیاستگذاری وزارتخانه باید برای این تعدد مطالبات راه‌حلی پیدا شود.
در پایان نشست، حکم دبیرکلی جشنواره چهاردهم به سیدعباس میرهاشمی اعطا شد و همچنین لوح‌های یادبود و تندیس طوبای زرین جشنواره به دبیران دوره‌های گذشته اهدا شد.
نشست دبیران ادوار جشنواره هنرهای تجسمی به پیشنهاد سید عباس میرهاشمی دبیرکل چهاردهمین دوره جشنواره روز چهارشنبه ۱۹ آبان ماه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.