تجسمی‌آنلاین: شروین کندری: ایرج اسکندری سال ۱۳۳۵ در کاشمر متولد شد. او تحصیلات آکادمیک خود را در رشته‌ی نقاشی از هنرکده هنرهای تزئینی به اتمام رساند، همچنین دارای دکترای پژوهش هنر از دانشگاه هنر بوده. اسکندری علاوه بر تدریس در دانشگاه، عضو هیات علمی، رئیس دانشکده هنرهای تجسمی دانشگاه هنر و سرپرست گروه تجسمی دانشکده الزهرا را در رزمه هنری خود به همراه داشته. این هنرمند شرکت در چندین نمایشگاه انفرادی و گروهی در داخل و خارج از ایران را به کارنامه‌ی هنری خود اختصاص داده است، همچنین او دبیر دومین و سومین دوسالانه نقاشی معاصر ایران، دبیر نخستین دوسالانه بین‌المللی نقاشی جهان اسلام و دبیر نخستین جشنواره هنرهای تجسمی آفریقا بوده.

آخرین رونمایی از آثار ایرج اسکندر در گالری آرت سنتر است‌که مخاطب را به چالشی باور نکردنی دعوت می‌کند. در این رویداد نخستین مبحث پنهان، واکاوی آثار یک دهه اخیر هنرمند است. در وهله نخست مخاطب با مجموعه ایی متفاوت و تشکیل شده از نقاشی هایی که فضای ساختاری و بصری مجزایی از هم دارند روبرو خواهد شد. در واقع این رویداد دارای عناوین متعددی است که فرایند درک را برای مخاطبش دشوار کرده و بازدید کننده را به کشف زیر ساخت‌های فلسفی و اساطیری موجود در مجموعه فرا می‌خواند.

در استیتمنت این نمایشگاه به قلم هادی راشد آمده‌است: نقاشی مدرن در ایران با دگرگونی نگرش به سنت، تولدی دیگر آغاز کرد. سنت هم‌چون چهارچوبی از پیش‌نهاده، خلاقیت فردی را بر نمی‌تافت.
تولد سوژه‌ی خودفرمان، مستلزم گذار از انگاره‌ی کلیت سنت، تمرکز زدایی از آن، نفی حاکمیت آن بر همه‌ی جنبه‌های زیست‌هنری و سرانجام درک سنت چونان گفتمان بود.
درک سنت هم‌چون گفتمان، نه تنها شیوه‌ی شکل‌گیری، بل سازه‌های درونی آن‌را در ستیز با یک‌دیگر آشکار می‌کند.
از این دیدگاه، سنت هم شکل دهنده‌است و هم شکل پذیر، هم سازنده است و هم در بردارنده‌ی نیروی ویران‌گر.
سنت چونان گفتمان، هنگامی‌که نیروی ویرانگر خود‌را برای ساختی دوباره آزاد می‌کند، مجالی فراهم می‌آورد که تجربه‌های فردی- برآمده از سنت‌های گوناگون- در نظمی دیگر از نو ساخت یابند، تا نوآوری در پیوند با ریشه‌ها، چهره گشاید.

دو رویه‌ی نگرش به سنت، باز بسته‌ی یک‌دیگرند. تولد نقاشی مدرن ایران تنها آن لحظه‌ایی نبود که نخستین هنرمند به شکستن سنت و درکی دگرگونه از آن دست یافت، بل این لحظه هنگامی فرا رسید که نخستین بیننده، با آگاهی از کار کرد نیروهای شکل دهنده و شکل پذیرنده‌ی سنت، در برابر پرده‌ی نقاشی باز ایستاد و دریافت که: جور دیگر باید دید...

با توجه به آنچه‌که روایت گر این نمایشگاه است، مخاطب به گونه‌ایی با روند اجرایی این نمایشگاه هم سو و هم قدم خواهد شد. به تعریفی دیگر رخداد پیش رو تلفیقی از فضایی انسان محور و هندسی می‌شود که در قالب فضایی سنتی و مدرن به نمایش درآمده. وجه تشابه این آثار در عنوان و چهارچوب اجرایی هنرمند نمایان است‌که اشاره به روایتی بودن آثار و سازه‌های فکری هنرمند دارد. ایرج اسکندری هنرمندیست با فضای ذهنی باز که با نشانه ها و اِلمان‌های بصری سعی در برقراری ارتباط با دنیای پیرامونش را دارد.

در آثار اسکندری هر عنصر بصری از تعریفی مجزا برخوردار است و تکمیل کننده‌ی عنصری دیگر خواهد بود تا یک روایت از پیش تعیین شده را بیان کند. آنچه که مخاطب در نگاه اول با آن مواجه می‌شود: آثاری به سبک و سیاق سنتی همچون سقاخانه‌ای که عنوان آن مجموعه‌ی خسرو و شیرین است، مجموعه‌ی پنجره‌ها و تار و پود که فضایی کاملا آبستره و مدرن به خود گرفته‌اند، در آثاری از مجموعه زُروان فضایی تلفیق شده از این دو نگرش به خوبی مشهود است. مجموعه زُروان نشانگر جنگ و ستیز خیر و شر خواهد بود که در قالب یک فضای باستانی به تصویر درآمده. اسکندری با درایت تمام فضاهای نام برده شده را دست‌خوش تغییراتی قرار داده تا به نگاه شخصی‌اش دست یابد.

هنگامی که مخاطب با دقت بیشتری به آثار نگاه می‌کند متوجه روایتی بودن آثار آبستره هنرمند خواهد شد. در واقع آنچه قابل رویت و درک می‌شود بازی با نشانه ها‌ی تصویری بوده که گویی از هنر گرافیک و نشانه‌شناسی وام گرفته باشد.

نقاشی های اسکندری علاوه بر برگرفتگی از علم نشانه شناسی و شمایل نگاری در هنرهای تجسمی در نحو‌ه‌ی اجرایی نیز منحصر به فرد شده‌است، این آثار به صورت میکس مدیا، تلفیقی از بافت‌های گوناگون و رنگ بر روی‌تخته اجرا شده‌.

هنرمند برای بیان بصری و پیدایش روایتی شاعرانه و اساطیری در آثارش از نقطه، خط، سطح و رنگ بهره فراوان گرفته‌است.

نقطه در هر قسمت و با هر شمایلی معنا پیدا می‌کند و بیشتر کامل کننده‌ی خطوطی است‌که به صورت عمودی، افقی و مورب به تصویر در آمده‌اند. خطوط عمودی بیانگر ایستایی ، افقی آرامش و سکون و مورب تحرک و سیال بودن را در پی‌دارد، همچنین از ترکیب این سه، اصل پیدایش به تصویر در می‌آید. در طراحی و گرافیک هر شکل و فرم، معنای ویژه‌ایی را القا می‌کند. شکل مربع در آثار به معنای محکم بودن، استواری، سکون و معرف زمین است. این شکل در بیشتر معماری‌های اسلامی دیده می‌شود. هنرمند به این موضوع دقت بسیاری کرده و با بکارگیری این شکل در آثارش اصل پیدایش را تکمیل خواهد کرد. در واقع چهار ضلع مربع جهات اصلی شمال، جنوب، شرق و غرب  یا چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش را به یاد می‌آورد. همچنین مربع براری با عد چهار می‌کند که کاملترین است به عبارتی به خالق یکتا اشاره دارد.

آنچه‌که بسیار در آثار به چشم میخورد دایره بوده که به راحتی می‌توان فهمید با توجه به حرکت آن نماد زمان است و مفهوم چرخه‌ی زندگی و بی‌پایانی را اِلقا می‌کند، همچنین دایره نماد عالم ملکوت نیز خواهد بود. مثلت در دو وجه متمایز از هم نقش ایفا می‌کند. گاهی به‌شکل یک نماد شعاری که استقامت را با خود درپی داشته و گاهی خشونت را به تصویر در‌ می‌آورد و در این مجموعه به خسرو، شیرین و فرهاد اشاره می‌کند که هر کدام یک راس از مثلث را به خود اختصاص داده‌اند.

در این نمایشگاه هنرمند با بینش خاصی از رنگ ها بهره‌مند شده، او می‌داند که رنگ یکی از عوامل تاثیر گذار بر زندگی انسان‌ها است، از این رو رنگ‌ها در دو قطب متفاوت از هم به نمایش در آمده اند که تاریکی و روشنایی را مشخص خواهندکرد. گاهی هنرمند این فرایند را با رنگی دیگر مثل سبز یا قرمز و زرد، بنفش و سرخ آبی برهم می‌زند، برای درک بهتر این رخداد در مجموعه پنجره‌ها با این حرکت عمل ابهام زدایی را انجام می‌دهد.

به طور کلی ایرج اسکندری از تمامی عناصر در جهت ساخت فضایی نامتعادل در عین تعادل و تقارن در عین نامتقارنی بهره جسته است. آنچه‌که در ادامه پرده از رموز پنهان این نمایشگاه بر می‌دارد حضور دیگر نماد های گیاهی، حیوانی و انسانی خواهد بود. بیشترین نماد پنهان شده در مجموعه تار و پود که یاد آور اسطوره‌ی آتنا و آراخنه است، درخت زندگی بوده. این درخت از روی هم رفتن خطوط به تصویر کشیده شده و ناخواسته یا خود خوسته با دیگر عناصر هندسی عجین شده است که فلسفه‌ی چرخه‌ی زندگی را در پی دارد.

آثار دهه‌ی اخیر ایرج اسکندری روایتی وصف ناپذیر را با خود به دوش می‌کشد و به نوعی یک رشته‌ی کلام مشابه در آنها وجود داشته که زیر ساخت‌های فکری و عناصر وجودی موجود در تاریخ زندگی هنرمند را شامل می‌شود. این آثار متشکل از فراز و فرودهای منطقی و احساسی است که فلسفه‌ایی از پیش تعیین شده را روایت می‌کند.

نمایشگاه ایرج اسکندری از تاریخ 15 آذر 1398 تا 26 آذر 1398 در گالری آرت سنتر باغ،  به آدرس تهران، بلوار اندرزگو، خیابان سلیمی شمالی، پلاک 145 برگزار است.